Khám phá đèn lồng Hội An – Tinh hoa văn hóa phố cổ

Phố cổ Hội An được mệnh danh như một vùng đất hoài cổ, một miền cổ tích. Và khi nhớ về nơi ấy hẳn khó mà chúng quên hình ảnh những chiếc đèn lồng lung linh sắc màu bên sông Hoài như một phần hồn của phố Hội An. Trong bài viết hôm nay chúng ta sẽ cùng khám phá về đèn lồng Hội An.

Đèn lồng tinh hoa trong văn phố cổ Hội An

1. Câu chuyện về những đôi bàn tay tài hoa

Hội An là một cảng thị Faifo sầm uất trong quá khứ hơn 500 năm trước vào hồi cuối thế kỷ 16 đến đầu thế kỷ 17. Lúc bấy giờ, cảng thị Faifo là điểm dừng chân của thuyền buôn từ khắp nơi trên thế giới, khiến cho mảnh đất này không chỉ là xứ giao thương nổi tiếng trên con đường tơ lụa nổi tiếng trên biển, mà còn sớm trở thành điểm giao thoa của nhiều nền văn hóa đa sắc.

Chiếc đèn lồng phố cổ Hội An chính là kết tinh của mối giao thoa văn hóa Việt – Hoa – Nhật Bản  vào 500 năm trước. Từ bao thế kỷ trước, con người sống trong phố cổ vẫn giữ lệ treo đèn lồng trong những đêm rằm, hay những dịp quan trọng ở các đình chùa, nhà cổ. Đến ngày nay, đèn lồng gắn liền với thương hiệu Hội An, miền đất của hoài cổ lung linh say lòng du khách.

Trong những đêm rằm tại phố, đèn lồng sáng rực với nhiều màu sắc từ những mái nhà cổ kính, đèn lồng có mặt khắp ngã phố, nối hàng duyên dáng dọc trên những chiếc cầu bắc ngang sông Hoài soi bóng xuống lòng sông tạo nên một bức tranh thơ mộng của riêng có ở Hội An.

Rất nhiều người đặt chân đến phố cổ đều muốn mang những chiếc đèn lồng về làm kỷ niệm, làm quà tặng cho bạn bè người thân. Nghề làm đèn lồng truyền thống ở Hội An chính vì thế mà trở mình hồi sinh theo nhịp bước chân khách du lịch từ thập niên 90 thế kỷ trước.

2. Cơ sở làm đèn lồng nổi tiếng nhất tại phố Hội

Ở Hội An hiện nay đang có khoảng 30 cơ sở làm đèn lồng truyền thống. Song, nói về nghề làm đèn lồng, người dân nơi đây vẫn luôn nhớ đến ông Huỳnh Văn Ba, một nghệ nhân đã hơn 80 tuổi và cũng là người đầu tiên sáng tạo những chiếc đèn lồng kiểu truyền thống nhưng thu gọn hơn với các vật liệu mềm mại hơn để khách du lịch có thể dễ dàng mang về.

Cơ sở đèn lồng hiện nằm tại phía sau Khổng Miếu và hiện đã trở thành một điểm đến hấp dẫn du khách. Nghệ nhân Huỳnh Văn Ba đến nay đã tuổi cao, có con cháu và những học trò nối nghề, tiếp nối sáng tạo ra những mẫu đèn lồng với nhiều kiểu dáng, thiết kế đa dạng hơn trước.

3. Trải nghiệm làm đèn lồng Hội An

Hằng ngày, khách du lịch trong và ngoài nước vẫn miệt mài tham gia những tour học nghề truyền thống địa phương đến các cơ sở hay nhà biểu diễn trên phố Nguyễn Thái Học. Họ dõi theo những đôi bàn tay tài hoa của những nghệ nhân làm đèn lồng. Những thanh tre được người thợ dát mỏng, uốn cong tạo khung theo từng kiểu dáng của đèn lồng. Những mảnh vải lụa mềm mại được cắt dán cẩn thận, tinh xảo. Nhiều chiếc đèn còn được thêu hay vẽ thêm những hoa văn mang ý nghĩa bản sắc văn hóa địa phương.

Ngoài đèn lồng bọc lụa, hiện nay còn xuất hiện thêm những chiếc đèn lồng được chế tác từ sợi nhựa, mây tre hay những vật liệu khác. Tưởng chừng đơn giản, nhưng để bắt tay thử làm một chiếc đèn lồng thì không hề giản đơn. Công việc đòi này hỏi sự kiên trì, cẩn thận trong từng chi tiết, và khéo léo của người thợ để làm ra một chiếc đèn tròn trịa, vuông vắn như ý. Đèn lồng chính là kết tinh sự giao thoa văn hóa Việt – Hoa – Nhật từ bao đời ở phố Hội. Đèn lồng cũng là một phần trong tinh hoa văn hóa phố Hội.

Trong một chiều cảm xúc khác, việc tự tay thử tạo nên một chiếc đèn lồng Hội An, một số người địa phương đã đi chia sẻ rằng, làm một chiếc đèn lồng giống như tìm về kỷ niệm tuổi thơ với phố với quê những mùa Tết Trung thu, khi cùng bố mẹ uốn tre làm đèn lồng. Để rồi đến đêm trăng tròn, đi trong muôn ánh sáng rực rỡ sắc màu ấy mà không khỏi hoài niệm về ngày trước. Chắc có lẽ vì thế mà Hội An cũng là chốn tìm về của lữ khách và đồng cảm với đôi dòng thơ Kim Ba:

Hội An lung linh dưới ánh lồng đèn

“Tôi đi giữa phố lồng đèn

Tìm mua một chút hồn nhiên thuở nào

Tuổi thơ treo thấp treo cao

Dịu ơi mỗi tiếng mời chào nghe thương

Người mua khác phố lạ thường

Mà rôm rã chuyện trò dường đã quen

Bâng khuâng giữa phố lồng đèn

Tôi nay thơ thẩn đi tìm tôi xưa…”

Chúng tôi mong rằng qua bài viết trên sẽ giúp mọi người hiểu rõ hơn về đèn lồng Hội An nét tinh hoa văn hóa của phố cổ Hội An.